Στην περιοχή Νταού της Πεντέλης στέκει ένα κλασσικό κτήριο κατασκευασμένο κυρίως από πέτρα και με μοναδική για την εποχή αρχιτεκτονική, αναπαύεται ξεχασμένο πάνω στο υδάτινο στρώμα του ρέματος Νταού που εκβάλει στη θάλασσα της Ραφήνας.
Λέγεται, ότι ήταν το πρώτο νοσοκομείο που λειτούργησε στο χώρο προπολεμικά και δέσμευσε τα 460 στρέμματα πευκοδάσους που περίκλειε το σανατόριο. Η φυματίωση, νόσος με κοινωνικές και οικονομικές προ- εκτάσεις, αποδείχθηκε μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τις υγειονομικές υπηρεσίες. Μία από τις πρώτες ελληνικές επιδημιολογικές μελέτες καθώς και η επίσημη στατιστική του 1922 κατέγραψαν πανελλαδικά ποσοστό θνησιμότητας της τάξης του 15,46% επί 10.000 κατοίκων.
Οι ιατρικές αντιλήψεις της εποχής αφορούσαν τρεις άξονες: α) το ιάσιμο της φυματίωσης, β) την «προτίμηση» της νόσου σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες και γ) την ευεργετική ωφέλεια διαφόρων θεραπευτικών μεθόδων (χειρουργικών επεμβάσεων, σχέση περιβάλλοντος-ασθένειας).
Η εμφάνιση των αντιβιοτικών ήταν το μεγάλο όπλο της επιστήμης κατά της νόσου. Αλλά και η κύρια αιτία για την εγκατάλειψη των σανατορίων ανά την Ελλάδα. Αργότερα το σανατόριο μετατράπηκε σε παιδοψυχολογική κλινική με κάποιες κτιριακός προσθήκες επί του σανατορίου και πλησίον αυτού.
Το κοινωνικό στίγμα για τα άρρωστα παιδιά ήταν τεράστιο, όπως τεράστια ήταν σε βαρβαρότητα και κάποιες θεραπείες που μεταξύ των φαρμακευτικών αγωγών περιλάμβαναν και ηλεκτροσόκ.
Η παύση της λειτουργίας ήρθε σύντομα καθώς έκλεισε η κλινική και τα παιδιά μεταφέρθηκαν σε πιο νεόδμητες εγκαταστάσεις που χτίστηκαν μεταγενέστερα και πιο καταρτισμένες για σύγχρονους τρόπους αντιμετώπισης των ψυχασθενειών.
Στη περίοδο της κατοχής, δημιουργήθηκαν 2 οργανώσεις του ΕΑΜ, των λιγνιτωρύχων και των Μικρασιατών. Οι λιγνιτωρύχοι ίδρυσαν αμέσως και ένοπλο τμήμα του ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ κι έκαναν έντονη την παρουσία τους από την αρχή. Έδρα του ΕΛΑΣ η Μαυρινόρα (οροσειρά του Πεντελικού όρους).
Ως κρησφύγετό τους και ορμητήριο χρησιμοποιούσαν τις αρχαίες στοές που ευρίσκονταν στην περιοχή. Τα βράδια η διοίκηση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ συνεδρίαζαν στα μαγειρεία του Σανατορίου Φυματικών Νταού Πεντέλης.
Οι γιατροί, οι νοσηλευτές, το τεχνικό προσωπικό, ακόμη και οι ασθενείς είχαν οργανωθεί στην αντίσταση κατά των γερμανικών δυνάμεων κατοχής.
Τα κρυπτογραφημένα μηνύματα που έστελνε η Διοίκηση στις οργανώσεις των Μεσογείων και της Ανατ. Αττικής τα παρέδιδε στους ιατρούς του νοσοκομείου, εκείνοι ειδοποιούσαν δύο νέους, τον λιγνιτωρύχο Σταμάτη Βεζύρη και τον Μικρασιάτη Σωκράτη Πικουλίδη, οι οποίοι με τα ποδήλατά τους παρέδιδαν τα μηνύματα.
Οι Γερμανοί με άρματα μάχης και βαρέα όπλα συχνά παρατάσσονταν πίσω από το Νοσοκομείο Φυματικών και έβαλαν κατά των θέσεων των ανταρτών. Ποτέ δεν επιτέθηκαν με πεζικό, φοβούμενοι τις απώλειες λόγω της μορφολογίας τους εδάφους που ήταν υπέρ των μαχητών του ΕΛΑΣ.
Οι Γερμανοί αν και υποψιασμένοι για την ‘μυστική’ λειτουργία του σανατορίου απέφευγαν συστηματικά εφόδους στο νοσοκομείο φοβούμενοι και οι ίδιοι την νόσο.
Εν τέλει το προσωπικό του σανατορίου εκδιώχθηκε από τις κατοχικές δυνάμεις κι ένας από τους νοσηλευτές, ο Παύλος Παπάζογλου εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στο κτήμα Λεβίδη το 1944. Γι’ αυτό είναι σημαντικό το Σανατόριο να κηρυχθεί ως μνημείο της Εθνικής Αντίστασης και διατηρητέο.
Ο σωματικός και ψυχολογικός πόνος των ασθενών… οι θυσίες των αφανών ηρώων της αντίστασης… η αυταπάρνηση του ιατρικού προσωπικού ενάντια στον κατοχικό ζυγό ποτίζουν τον χώρο του σανατορίου με αναμνήσεις.
Σε κοντινή απόσταση από το σανατόριο υπάρχει και η μονή ΤΑΩ, της οποίας ο χώρος του σανατορίου ήταν ιδιοκτησία.
ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΠΑΡΑΦΥΣΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΑΜΕ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΕΠΕΙΤΑ ΑΠΟ ΕΙΔΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΕΔΩ