Πολύ κοντά στην εκκλησία της Αγίας Φωτεινής Αρδηττού, σε ένα μικρό χώρο κάτω ακριβώς από την ομώνυμη λεωφόρο και τα ανυποψίαστα βλέμματα των περαστικών, υπάρχει ένα μικρό κομμάτι γής που κάποτε κάλυπτε ο Αρχαίος Ιλισός.
Σε αυτό το σημείο υπάρχει πληθώρα Ιερών από τα βάθη της αρχαιότητας εώς σήμερα, καθώς ο Ιλισός θεωρούταν από τους αρχαίους Έλληνες ιερός και λατρευόταν ακόμα και ως θεότητα.
Οι κοίτες του αρχαίου αυτού ποταμού θεωρούσαν πως ήταν νεραιδότοποι και ιδιαιτέρως την φήμη αυτή κατείχε το σημείο που υπήρχε ο ναός της Εκάτης και που σήμερα τον σκεπάζει ο ναός της Αγίας Φωτεινής.
 |
| ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΑΙΟΥ ΙΛΙΣΟΥ |
 |
| ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΓ. ΦΩΤΕΙΝΗΣ, ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΥΤΟ ΠΙΘΑΝΟΛΟΓΕΙΤΑΙ ΟΤΙ ΗΤΑΝ ΚΤΙΣΜΕΝΟΣ Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΕΚΑΤΗΣ |
Μερικά μέτρα παραδίπλα, ''κρυμμένο'' κυριολεκτικά μέσα στην άγρια βλάστηση, ξεχασμένο θα έλεγε κανείς, ένα μικρό σπηλαίωμα αφιερωμένο σύμφωνα με την ανάγλυφη μορφή που βρέθηκε χαραγμένη πάνω του στον θεό Πάνα.
Θεωρείται θεότητα απόλυτα συνυφασμένη με την «πανίδα» της Φύσης, σε μια αμφίδρομη σχέση προστασίας, αλλά και προσωποποίηση της γενετικής δύναμης της ζωής. Συνδυάζοντας τον ανθρώπινο και ζωικό παράγοντα, ο Πάν απεικονιζόταν έχοντας κάτω άκρα ζώου, «Θεός τραγοπόδαρος», ως προστάτης των κτηνοτρόφων, κυνηγών αλλά και των αλιέων με μόνιμη διαμονή σε χώρους της φύσης (όρη, δάση, σπήλαια, κοιλάδες, ρεματιές κλπ). Η λατρεία του έλαβε μέγιστη ανάπτυξη παράλληλα με εκείνη του Δία και των άλλων Ολύμπιων Θεών σε όλον τον ελλαδικό χώρο. Δυστυχώς, σήμερα η βραχογραφία(πιθανότατα 5ος αι.πΧ) με τη μορφή του Πάνα δεν διακρίνεται, καθώς η ατμοσφαιρική ρύπανση επέφερε τη διάβρωση του βράχου.
 |
| ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΠΟΥ ΜΕΧΡΙ ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΔΙΑΚΡΙΝΟΤΑΝ Ο ΘΕΟΣ ΠΑΝΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΥΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΡΟΠΑΛΟ ΤΟΥ |
Το σπήλαιο πιθανολογείται πως είναι φυσικό δημιούργημα, ενώ στο εσωτερικό του βρέθηκαν ίχνη κατοίκησης από τα πελασγικά χρόνια και φαίνεται μεταγενέστερα να χρησιμοποιήθηκε ως τόπος ενταφίασης(ανασκαφές 1893).
 |
| ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ, ΕΜΦΑΝΕΙΣ ΟΙ ΕΠΙΧΩΜΑΤΩΣΕΙΣ, ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΙΣΧΩΡΟΥΣΕ ΣΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΒΑΘΟΣ |
Σύμφωνα με τα αρχεία της αρχαιολογικής υπηρεσίας απετράπη από την υπηρεσία η ανατίναξή του κατά την διάρκεια κατασκευής της λεωφόρου Αρδηττού.
 |
| ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΟΠΑΔΟΙ ΤΗΣ ΠΑΤΡΩΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΤΟΠΟΘΕΤΟΥΝ ΔΑΦΝΕΣ ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΟΠΩΣ ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΦΩΤΟ |
Δεν υπάρχουν γραπτές αναφορές που να σώζονται και να μαρτυρούν το εν λόγω ιερό πέρα από τον Πλάτωνα που αναφέρει πως κοντά σε εκείνο το σημείο, ιερό αφιερωμένο στις νύμφες και τον Αχελώο, έλαβε χώρα ο φιλοσοφικός διάλογος μεταξύ Σωκράτη και Φαίδρου. Μέρος του σπηλαίου διατηρείται μέχρι σήμερα όπως μπορεί να παρατηρήσει κανείς. Είναι πολύ πιθανό όμως στην αρχαιότητα να εισχωρούσε βαθύτερα.
πηγές:
Υπουργείο Πολιτισμού
(Γ' εφορεία προϊσ. κλασ. αρχαιοτ Αθην)