Ορείχαλκος: Το μυστηριώδες μέταλλο των Ατλάντων

την






Αρχαίο ναυάγιο εντοπίστηκε σε θαλάσσια περιοχή κοντά στην πόλη Γέλα της Σικελίας που χρονολογείται στο πρώτο μισό του 6ου π.Χ. αιώνα. Το μυστήριο της Ατλαντίδος εντείνεται με ευρήματα που εντοπίζονται πλησίον υπολειμμάτων του πλοίου όπου 39 ράβδοι ορείχαλκου ανασύρθηκαν από μέλη της υπηρεσίας Εναλίων Ερευνών.
Σύμφωνα με πληροφορίες το πλοίο που μετέφερε τις ράβδους είχε ξεκινήσει το ταξίδι του από την Ελλάδα με προορισμός του τη Γέλα. Πιθανολογείται ότι  η βύθιση πριν από 2.600 χρόνια προκλήθηκε από καταιγίδα. Ο επικεφαλής της έρευνας Σεμπαστιάνο Τούζα, δήλωσε στο Discovery News, επισημαίνοντας πως οι ράβδοι ανασύρθηκαν από βάθος λίγο μεγαλύτερο των 3 μέτρων, ότι δεν έχει ξαναβρεθεί κάτι παρόμοιο. Τα ευρήματα, κατά τον Τούζα, αποδεικνύουν ότι περίπου έναν αιώνα μετά την ίδρυσή της το 689 π.Χ. η Γέλα αποτελούσε μία πλούσια πόλη, με εργαστήρια όπου κατασκευάζονταν πολύτιμα αντικείμενα.






Στα εργαστήρια αυτά επρόκειτο να παραδοθεί το φορτίο του αρχαίου πλοίου. Οι ράβδοι μεταφέρθηκαν σε ειδικά εργαστήρια που πιστοποιήθηκε η σύνθεση τους με : 75-80% χαλκός, 15 με 20% ψευδάργυρος, καθώς και ίχνη νικελίου, μολύβδου και σιδήρου.

Ο ορείχαλκος είναι κράμα χαλκού–ψευδαργύρου που χρησιμοποιείται από την ελληνιστική εποχή μέχρι τις ημέρες μας σε πάρα πολλές εφαρμογές. Αναφέρεται σε ορισμένα αρχαία ελληνικά κείμενα, κράμα χαλκού-ψευδάργυρου, περιγράφεται σε πολλά αρχαία κείμενα, με σημαντικότερο όλων τον «Κριτία». Η αναφορά του Πλάτωνα, που είναι ο μόνος ο οποίος έγραψε για την Ατλαντίδα και μάλιστα σε δύο Διαλόγους του, στον Τίμαιο και στον Κριτία, εξακολουθεί να αποτελεί αξεδιάλυτο μυστήριο που εξάπτει το ενδιαφέρον. Οι διάλογοι Τίμαιος και Κριτίας, που γράφτηκαν το 360 π.Χ. είναι οι πρώτες γνωστές αναφορές στην Ατλαντίδα. Για άγνωστους λόγους ο Πλάτωνας ποτέ δεν ολοκλήρωσε τον Κριτία. Ο Πλάτωνας μιλά για το πλέον πολύτιμο μέταλλο μετά τον χρυσό και γράφει πως οι κάτοικοι της Ατλαντίδος γνώριζαν τον «ἐκ γῆς ὀρυττόμενον» ορείχαλκο, που έλαμπε σαν φωτιά. Αναφέρει, επίσης, ότι ορειχάλκινα στοιχεία κοσμούσαν τα τείχη της ακρόπολης, αλλά και το εσωτερικό του ναού του Ποσειδώνα στην Ατλαντίδα.
Απεικόνιση του νησιού της Ατλαντίδος σύμφωνα με περιγραφές
Θαυμαστά έργα είχαν οικοδομηθεί γύρω από την μητρόπολη, που βρισκόταν στο κέντρο του νησιού. Αλλεπάλληλες κυκλικές ομόκεντρες τάφρους, διώρυγες, τεχνητά  λιμάνια, ναυστάθμους κ.λπ. Υπερμεγέθη έργα πλήρους ωραιότητας.

Αποσπάσματα απ το έργο Κριτίας (108d-121c):
Αλλά και το νησί τους έδινε τα περισσότερα απ' όσα χρειάζονταν στην καθημερινή τους ζωή και πρώτα πρώτα τα μέταλλα, που βγαίνουν από τα ορυχεία στερεά και κείνα που βγαίνουν σε ρευστή κατάσταση, υπήρχε ακόμα κι εκείνο το είδος που σήμερα ξέρουμε μόνο τ' όνομα του, δηλαδή ο ορείχαλκος, που τότε ήταν κάτι περισσότερο από τ' όνομα του, που έβγαινε από τη γη σε πολλές περιοχές του νησιού και ήταν το πιο πολύτιμο πράγμα μετά το χρυσάφι και ξυλεία (…)  Το τείχος της ακρόπολης καλύφθηκε με αστραφτερό ορείχαλκο που έλαμπε σαν φωτιά (…) Απ' έξω ήταν ντυμένος ολόκληρος με ασήμι, εκτός από τις γωνίες που ήταν χρυσές. Η οροφή του στο εσωτερικό ήταν φτιαγμένη από ελεφαντοστό και είχε χρυσά, ασημένια και ορειχάλκινα στολίδια. Τα υπόλοιπα σημεία, τους τοίχους, τους κίονες και το δάπεδο τα κάλυψαν με ορείχαλκο (...) Οι σχέσεις όμως και η εξουσία που είχαν μεταξύ τους ήταν ρυθμισμένες σύμφωνα με τις αρχές που είχε ορίσει ο Ποσειδώνας, όπως όριζε ο νόμος που είχε φτάσει μέχρις αυτούς από γενιά σε γενιά χαραγμένος με γράμματα από τους πρώτους βασιλιάδες σε στήλη από ορείχαλκο, που βρισκόταν  στον ναό του Ποσειδώνα στο κέντρο του νησιού (…)

Πηγές:
Πλάτων, Τίμαιος - Κριτίας: Εκδόσεις Κάκτος 1993