Έχει ειπωθεί ότι η ανθρώπινη φυλή ξέρει περισσότερα για ορισμένους μακρινούς γαλαξίες απ' ό,τι για το έδαφος που πατάει. Όσο χρειάστηκε το Voyager 1 -26 χρόνια- για να βγει από το ηλιακό μας σύστημα, τόσο χρειάστηκε η ανθρωπότητα για να διεισδύσει 12 χιλιόμετρα μέσα στην επιφάνεια της Γης.
Ενώ η ΗΠΑ και ΕΣΣΔ συναγωνιζόντουσαν για την εξερεύνηση του διαστήματος κατά τη διάρκεια της Εποχής του Διαστήματος, ένας διαφορετικός, λιγότερο γνωστός αγώνας, πραγματοποιούνταν μεταξύ τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι Αμερικανοί και οι Σοβιετικοί άρχισαν να σχεδιάζουν τη διάνοιξη όσο το δυνατόν βαθύτερων ανοιγμάτων στο φλοιό της Γης, τη βραχώδη ζώνη, μια απόσταση 30-50 χιλιομέτρων από τα 6.730 χιλιόμετρα μέχρι τον πυρήνα του πλανήτη μας.
Το μέρος της γεώτρησης όπως αυτό φαίνεται από το μοναδικό δρόμο που μπορεί κανείς να το προσεγγίσει - φωτογραφία
Το αμερικάνικο "Project Mohole", που διεξαγόταν στο Μεξικό, στα ανοικτά των ακτών του Ειρηνικού, διεκόπη το 1966 λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, αλλά έθεσε τις βάσεις για μελλοντικές υπερπόντιες γεωτρήσεις. Οι Σοβιετικοί, χάρη στο σχεδιασμό ενός ανεξάρτητου επιστημονικού συμβουλίου για τη μελέτη του εσωτερικού της Γης και τη διάνοιξη τεράστιων γεωτρήσεων, είχαν μεγαλύτερη επιτυχία. Από το 1970 ως το 1994, το τρυπάνι τους στη χερσόνησο Κόλα (στα βορειοδυτικά του ευρωπαϊκού τμήματος της Ρωσίας, στο Μούρμανσκ) δημιούργησε ένα ρεκόρ για εκείνη την εποχή: την βαθύτερη τρύπα στον κόσμο.
Στην πραγματικότητα, η γεώτρηση της Κόλα αποτελείται από αρκετές τρύπες που διακλαδώνονται από μία κεντρική. Η βαθύτερη απ' αυτές, που ονομάζεται "SG-3", έχει μόλις 9 ίντσες διάμετρο, αλλά επεκτείνεται για 12.261 μέτρα μέσα στη Γη -όσο περίπου το 1/3 του φλοιού της Γης στην Βαλτική. Για να ανταποκριθούν στους επιστημονικούς στόχους, οι Σοβιετικοί ανέπτυξαν διάφορα μέσα για να λάβουν φυσικές μετρήσεις στο κατώτατο μέρος της γεώτρησης. Το έργο που παρήγαγαν έδωσε πολλά γεωλογικά δεδομένα, τα περισσότερα από τα οποία έδειξαν πόσα λίγα γνωρίζουμε για τον πλανήτη μας.
Σοβιετικό γραμματόσημο του 1987 προς τιμή της γεώτρησης - εικόνα
Από όλες τις ανακαλύψεις που έγιναν χάρη στην γεώτρηση στην Κόλα, η πιο ενδιαφέρουσα είναι η ανίχνευση βιολογικής δραστηριότητας σε βράχους ηλικίας πάνω από δύο δισεκατομμυρίων χρόνια. Η σαφέστερη απόδειξη ζωής ήρθε με τη μορφή μικροσκοπικών απολιθωμάτων: απολιθώματα 24 ειδών μονοκύτταρων θαλάσσιων φυτών, γνωστό ως πλαγκτόν. Αυτά τα απολιθώματα ήταν μέσα σε οργανικές ενώσεις που παρέμειναν ανέπαφες παρά τις ακραίες πιέσεις και θερμοκρασίες του περιβάλλοντος πετρώματος.
Ενώ τα δεδομένα που παράχθηκαν από τη γεώτρηση στην Κόλα εξακολουθούν να αναλύονται ακόμα και σήμερα, η γεώτρηση αναγκάστηκε να σταματήσει στις αρχές του 1990, όταν συνάντησε απροσδόκητα υψηλές θερμοκρασίες. Ενώ η θερμοκρασία ήταν σύμφωνη με τις προβλέψεις για ένα βάθος περίπου στα 10.000 πόδια, οι θερμοκρασίες μετά από αυτό το σημείο αυξήθηκαν με υψηλότερο ρυθμό και έφτασαν μέχρι και τους 180°C στο κάτω μέρος της γεώτρησης. Επίσης, απροσδόκητη ήταν η μείωση στην πυκνότητα του πετρώματος μετά τα πρώτα 14.800 πόδια. Πέρα από αυτό το σημείο, ο βράχος ήταν περισσότερο πορώδες και η διαπερατότητα του, σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες, έκαναν τον βράχο να συμπεριφέρεται περισσότερο σαν κάτι πλαστικό παρά στερεό και έκανε τη γεώτρηση σχεδόν αδύνατη.
Στην πόλη Zapolyarny, περίπου 10 χιλιόμετρα νότια από την γεώτρηση, υπάρχει ένα αποθετήριο με πολλά δείγματα που βρέθηκαν. Για την -φιλόδοξη- αποστολή και συμβολή της στην γεωλογία και τη βιολογία, η γεώτρηση στην Κόλα παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά λείψανα της επιστήμης της σοβιετικής εποχής αλλά και με τεράστιο επιστημονικό κατόρθωμα: Έδωσε αποδείξεις του Προκάμβριου, του γεωλογικού χρόνου (αποτελεί το 85% του γεωλογικού χρόνου) πριν από την περίοδο του Καμβρίου, που καλύπτει ένα χρονικό διάστημα περίπου 4,6 δισεκατομμυρίων ετών από τον σχηματισμό της Γης, ως την αρχή του Καμβρίου, 542 εκατομμύρια χρόνια πριν.
πηγές: