Επιμέλεια/Φώτο: Ομάδα Ορφέας
Ο Φενεός ήταν πόλη-κράτος της αρχαίας Αρκαδίας, σήμερα διοικητικά ανήκει στο νομό Κορινθίας. Ήταν από τις μεγαλύτερες και σπουδαιότερες πόλεις της Αρκαδίας, βρισκόταν σε πλούσια πεδιάδα που την διέσχιζαν οι ποταμοί Όλβιος και Δόξας, όταν τα ποτάμια αυτά κατέβαζαν πολύ νερό η πεδιάδα δεν πλημμύριζε, αφού τα νερά τους έβρισκαν διέξοδο στις καταβόθρες. Τα νερά αναδύονταν ξανά μετά από μεγάλη απόσταση, εκεί που ήταν και οι πηγές του Λάδωνα.
Η κοιλάδα του Φενεού, κάποτε υπήρξε λίμνη, στο βάθος μπορεί να διακρίνει κάποιος μια πυραμιδοειδή κατασκευή.
Η προέλευση της πεδιάδας είναι τεκτονική και οφείλεται σε διαρρήξεις και εγκατακρημνίσεις του εδάφους. Πρόκειται για πόλγη, η οποία είναι αποτέλεσμα καρστικών διεργασιών των ανθρακικών πετρωμάτων. Τροφοδοτείται από τους χείμαρρους Όλβιο (Φονιάτικο ποτάμι) και Δόξα, καθώς και από τα πηγαία και όμβρια νερά της λεκάνης απορροής της,
επιφάνειας 250 τετρ. χλμ. Χαρακτηριστικό της λίμνης είναι οι περιοδικές της αυξομειώσεις της, οι οποίες είναι ανεξάρτητες των ετήσιων και εποχιακών. Το 1829 ο καθρέφτης της λίμνης κάλυπτε έκταση 32 τετρ. χλμ., το βάθος της έφτανε γύρω στα 40 έως 50 μέτρα και η ανώτατη στάθμη της σε υψόμετρο 753 μέτρων.
Ήταν μία από τις μεγαλύτερες λίμνες της χώρας. Παρέμεινε έτσι μέχρι το 1833, οπότε ενεργοποιήθηκαν οι καταβόθρες και το νερό διέφυγε προς τις πηγές του Λάδωνα. Κατά το 1883 η λίμνη αυξήθηκε ξανά και είχε βάθος 15 μέτρα. Από τότε το νερό απομακρύνθηκε και η λίμνη πήρε τη σημερινή της μορφή. Tα τελευταία έτη η λίμνη έχει σχεδόν αποξηρανθεί. Στην τροφοδοσία των πηγών του Λάδωνα μέσα από τις καταβόθρες με τα νερά του Φενεού αναφέρονται ο Παυσανίας και ο Στράβωνας.
Οι καταβόθρες που πιστεύεται ότι διάνοιξε ο Ηρακλής. Μετά από κουραστική πορεία με αμάξι και έπειτα πεζοί, σε μια κυριολεκτικά βαλτώδη περιοχή φτάσαμε στην περιοχή.
Με τον Φενεό έχει συνδεθεί και η παρουσία του Ηρακλή, ο οποίος στη μέση της πεδιάδας του Φενεού διάνοιξε νέα κοίτη για τον ποταμό Αροάνιο (πρόκειται για τον Όλβιο), επίσης έσκαψε καταβόθρες στις ρίζες των βουνών του Φενεού για να αποστραγγίσει τα νερά.
Οι καταβόθρες σήμερα είναι περικλεισμένες με τεράστιες σιδεριές και πέτρινους τοίχους.
Άλλος μύθος λέει ότι ο Ηρακλής είχε αρπάξει το μαντικό τρίποδα από τους Δελφούς
και τον έφερε στον Φενεό. Όταν μετά από χίλια χρόνια ο Απόλλωνας πληροφορήθηκε ότι ο τρίποδας ήταν στον Φενεό, τιμώρησε τους Φενεάτες, φράζοντας τη σήραγγα που είχε σκάψει ο Ηρακλής για να φεύγουν τα νερά και πλημμύρισε την πόλη τους.
Φωτογραφία από το εσωτερικό της, η είσοδος φαίνεται φραγμένη με λάσπη και χώμα. Μπορεί εύκολα κάποιος να υποθέσει πως το αρχαίο άνοιγμα είναι ανάμεσα στους βράχους, που πιθανότατα ήταν και το αρχικό ύψος του εδάφους, πριν τις προσχώσεις λάσπης από την παλιά λίμνη.
Οι μύθοι αυτοί μπορεί να ερμηνευτούν και να συσχετιστούν με τις περιοδικές αυξομειώσεις της στάθμης της λίμνης.
Η περίφραξη του θυμίζει πραγματικά ...οχυρό. Παράξενη ενέργεια στο μέρος και ιδιαίτερη η αίσθηση της απομόνωσης.
Στο ύψος όπου έφτανε το νερό της λίμνης αναφέρεται στα Αρκαδικά του ο Παυσανίας (2ο μ.Χ. αιώνα), ο οποίος γράφει ότι κάποτε πλημμύρισε και σκεπάστηκε από τα νερά ο αρχαίος Φενεός. Και ότι ακόμα υπάρχουν ίχνη πάνω στο βουνό μέχρι το οποίο έφτασε το νερό.
Το εσωτερικό της πρώτης περίφραξης, αντί κάποιας οπής στο έδαφος προς έκπληξη μας συναντήσαμε ένα ...δέντρο. Πλέον, ένα μικρό άνοιγμα απέμεινε όπου καταλήγουν τα παρακείμενα νερά.
Στο ίδιο θέμα αναφέρεται και ο Γάλλος περιηγητής Φρανσουά Πουκεβίλ (1770-1838), στο Ταξίδι στην Ελλάδα, και λέει ότι είναι εμφανή στα βουνά τα ίχνη των νερών που σχημάτιζαν άλλοτε εδώ τη λίμνη. Τα ίχνη αυτά των νερών, είναι ακόμα και σήμερα εμφανή, πάνω στις πλαγιές των βουνών.
Η ύπαρξη νερού υπάρχει και σήμερα αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό. Τα νερά αυτά καταλήγουν από οπές στο έδαφος στις πηγές του Λάδωνα. Πρόκειται για ένα τεράστιο σύστημα υπόγειων στοών. Άλλωστε στην αρχαιότητα ήταν διαδεδομένο πως πρόκειται για είσοδο στον κάτω κόσμο.
Στις όχθες της λίμνης ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη του Φενεού, συνδεδεμένη με τη λατρεία του Έρμή, του Ίππιου Ποσειδώνα και της Ελευσίνιας Δήμητρας. Αναφέρεται ότι η θεά Δήμητρα, χάρισε πολλά καλά στους κατοίκους του Φενεού, γιατί της έδειξαν το άνοιγμα από όπου είχε κατέβει ο Πλούτωνας με την κόρη της Περσεφόνη στον Άδη, ένα από τα καλά ήταν, να μη σκοτώνονται στον πόλεμο ποτέ πάνω από εκατό Φενεάτες. Σήμερα στην περιοχή έχουν γίνει εγγειοβελτιωτικά έργα και οι εκτάσεις που κάλυπτε άλλοτε η λίμνη έχουν αποδοθεί στην καλλιέργεια.
Το εσωτερικό της δεύτερης περίφραξης, όπου πιστεύεται ότι η θεά Δήμητρα εισήλθε στον κάτω κόσμο για να βρει την κόρη της Περσεφόνη. Στην περιοχή λατρευόταν με το όνομα ''Κιδαρία Δήμητρα'', προς τιμήν της οποίας γινόταν γιορτή όμοια με αυτήν των Ελευσινίων Μυστηρίων.
Το απομεινάρι αυτό ενός ένδοξου αρχαίου παρελθόντος παραμένει λησμονημένο στα βάθη του χρόνου όπως και και η αρχαία πόλη του Φενεού...
πηγές:
Γιώργος Φατούρος "ΛΙΜΝΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ"